18.10.09

Η παθητική φαντασία των άδειων χώρων


"Κάθε άνθρωπος έχει τουλάχιστον εννιά χαρακτήρες, έναν επαγγελματικό, έναν πολιτικό, έναν ταξικό, έναν γεωγραφικό, έναν σχετικό με το φύλο του, έναν συνειδητό, έναν υποσυνείδητο και ίσως έναν ακόμα ιδιωτικό χαρακτήρα. Ενώνονται μέσα του, αλλά και τον διασπάνε και δεν είναι τίποτε άλλο (ο άνθρωπος) παρά μία μικρή, από όλα αυτά τα ρυάκια δημιουργούμενη λίμνη, μέσα στην οποία καταλήγουν και από την οποία πάλι ξεπροβάλλουν, για να γεμίσουν, αφού ενωθούν και με άλλα ρυάκια, καινούργιες λίμνες.

Γι' αυτόν τον λόγο έχει κάθε κάτοικος της γης και έναν δέκατο χαρακτήρα κι αυτός δεν είναι τίποτε άλλο παρά η παθητική φαντασία των ακόμα άδειων χώρων.

Αυτός (ο χαρακτήρας) επιτρέπει στον άνθρωπο τα πάντα, εκτός από το ένα: να πάρει στα σοβαρά ότι κάνουν οι υπόλοιποι τουλάχιστον εννιά χαρακτήρες και ότι σ' αυτούς συμβαίνει. Με άλλα λόγια, δεν του επιτρέπει να παίρνει στα σοβαρά, αυτό ακριβώς που θα έπρεπε να τον γεμίζει.

Αυτός ο (όπως πρέπει να παραδεχτούμε) δύσκολος να περιγραφεί χώρος, έχει στην Ιταλία διαφορετικό σχήμα και χρώματα από ότι στην Αγγλία, επειδή αυτό το οποίο ξεπροβάλει απ' αυτόν, έχει άλλο σχήμα και χρώματα. Αλλά είναι και παντού ο ίδιος, δηλαδή ένας αόρατος και άδειος χώρος, μέσα στον οποίο στέκεται η πραγματικότητα, όπως σε μια μικρή, κι από την φαντασία εγκαταλελειμμένη, χάρτινη πόλη."
(Robert Musil, μετάφραση hmm..na ich!)



Σκηνή Θεάτρου

(Ρίχνοντας τα ζάρια)

<Μη σφυρίζεται> στους ανέμους, στους ίσκιους - αν, σα θεατρίνος έγω ετοιμάζομαι να κάνω το τέχνασμα- να φέρω εξάρες- δεν υπάρχει τύχη πουθενά.
(Εκφωνεί την προφητεία, που ειρωνεύεται κατά βάθος. Ήταν τρέλα.)


Το πρόσωπο που, πιστεύοντας στην ύπαρξη του Απολύτου μονάχα, φαντάζεται ότι ζει παντού σ' ένα όνειρο (ενεργεί από μέρος του Απολύτου) βρίσκει ότι η Πράξη είναι ανώφελη, γιατί υπάρχει και δεν υπάρχει ταυτόχρονα τύχη -περιορίζει την τύχη στο Άπειρο- που, καθώς ισχυρίζεται, πρέπει κάπου να υπάρχει.
(Stephan Mallarme, μετάφραση Άλεξ. Ζήρας)

Λόγος

Κίνηση

Θέατρο


(Αφορμή η τελευταία ανάρτηση του "νοων...νοειτω". Δεν ξέρω γιατί μου ήρθαν αυτά στο μυαλό. Όπως και να έχει τα έγραψα.)

16 σχόλια:

  1. Καλησπέρα agilulfo.
    Ιδιαίτερα νοήματα, που γεννά η προσπάθεια αυτογνωσίας.
    Οι δρόμοι πολλές φορές έχουν και αδιέξοδα ή αλλιώς φράγματα.
    Έχουν και λαβύρινθους όμως, που χάνεσαι εάν δεν δέσεις το λεπτό νήμα στην αρχή του.
    Αλλά και να το δέσεις πρέπει να τόσο μακρύ, όσο μακρύς είναι και ο λαβύρινθος που θα επιλέξεις να μπεις, αλλά ποτέ δεν το γνωρίζεις αυτό.
    Και πρέπει να είναι και γερό γιατί κάποιοι λαβύρινθοι έχουν στροφές με καμπύλες και κάποιοι άλλοι με κοφτερές γωνίες.
    Το νερό το έχω συνυφάσει με το συναίσθημα, και προσπαθώ πάντα να το οδηγώ προς τα επάνω.
    Δεν τα πάω καλά με το τυχαίο, ας υπάρχει λοιπόν κάπου στο άπειρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ρόμπερτ Μούζιλ! Θ' αρχίσω τα βιεννέζικα.
    Το εικαστικό είναι ίδιας τεχνοτροπίας με το καταφύγιο με το πυροβόλο. Πιο ωραίο εκείνο.
    Δεν θα έλεγα χαρακτήρες, πρόσωπα ίσως.
    @αλλενάκι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλησπέρα νοών...νοείτω, καλησπέρα αλλενάκι, έψαχνα λίγο χρόνο να γράψω με την ησυχία μου ένα ωραίο σχόλιο, αλλά μου έκατσε δουλειά. Πάντως είστε τρομερό δίδυμο :) Αλληλοσυμπληρώνεστε υπέροχα! Φάνηκε και στην ανάρτηση που έκανε το αλλενάκι προχθές.
    Αυτά προς το παρόν!
    (θα συνεχίσω με την πρώτη ευκαιρία..)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αυτό το Blog υπάρχει και δεν υπάρχει, αφού ο δημιουργός του είναι ανύπαρκτος. Όχι μόνο ως „ανύπαρκτος ιππότης“ αλλά και επειδή αναφερόμενος στο παρελθόν του, αυτοαναιρεί, έστω προσωρινά, την τωρινή του υπόσταση. Έτσι λοιπόν, δεν μπορεί παρά να απευθύνεται στο υποσυνείδητο.
    Σχολιάζοντας όμως πρέπει να γίνομαι πραγματικός και λίγο πιο συγκεκριμένος. Το νερό για μένα συμβολίζει κίνηση, τα συναισθήματα είναι σταθερά. Ακόμα και οι πιο βαριές πέτρες όταν βρεθούν στο βυθό ενός ποταμού, προσπαθούν να πλησιάσουν την ταχύτητα του νερού που τις προσπερνάει, μένουν πίσω, αλλά συνεχίζουν (τουλάχιστον την προσπάθεια) ακατάπαυστα. Άμα βάλεις το αυτί σου κάτω από το νερό θα ακούσεις το βουητό τους. Σαν καλπασμός αλόγων.
    Σε αντίθεση με την πολυπλοκότητα της περιγραφής του Musil, αλλά και της δικής σου νοών...νοείτω, προτίμησα να βάλω μια φωτογραφία που να δείχνει το αντίθετο. Μια σταθερή πορεία προς τη γνώση που ξεκινάει με μια κάθοδο στα βάθη του εαυτού. Στο ατομικό και κατ' επέκταση συλλογικό υποσυνείδητο.

    Γιατί το ερώτημα μου είναι: „Ποιος μηχανισμός οδηγεί στην δημιουργική απαρχή της ελευθερίας?“ (Γιατί η πραγματική δημιουργία δεν εγκλωβίζεται σε παιχνίδια εξουσίας)

    Και πόσο σημαντικό είναι αυτό κατά την κριτική θεώρηση μιας κοινωνίας, πραγματικής ή ηλεκτρονικής?
    Είναι εφικτό να ξαναζήσει ο άνθρωπος, αυτό που έζησε μία, άντε μιάμιση γενιά σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας?
    Γιατί είναι παθητική η „φαντασία των άδειων χώρων“? Ποιος ο ρόλος της κοινωνίας, ποιος ήταν κάποτε ο ρόλος του θεάτρου?
    Και για να γίνω ακόμα πιο συγκεκριμένος: Είναι το θέμα πότε θα βγει ένας νέος Ελύτης, ή αν έχουμε 100 καλούς αρχιτέκτονες, ή πως θα αποκτήσει η κοινωνία ξανά την χαμένη της δημιουργικότητα, αισθητική?

    Τα ερωτήματα ρητορικά. Δεν έχω απαντήσεις. Δεν βάζω τελείες. Απλά έχει το blog αυτό ένα/ κάποιο ακατανόητο concept! Και το μόνο σίγουρο είναι ότι το ταξίδι θα τελειώσει με ποίηση..

    Αφήνω τα πορτοκαλί γράμματα απ’έξω, για να μην ξεφύγω εντελώς! Βγάζω, λοιπόν, τη στολή για να χαθώ στην ανυπαρξία μου...

    Αλλενάκι, μετά από τον Schubert και τον Ernst Haas της προηγούμενης ανάρτησης, νόμιζα τα είχες ξεκινήσει είδη τα Βιεννέζικα :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Α, κι εμένα κάτι δεν μου πήγαινε καλά στην μετάφραση, αλλά έλεγε charakter, οπότε το άφησα έτσι.

    Άσε που η Σιωπή είναι η αγαπημένη μου ανάρτηση! Άμα ήξερες και το background, πως την ξεκίνησα και κατ'επέκταση το Blog, θα γέλαγες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ευθυγραμίζομαι λοιπόν ξανά με την σταθερή πορεία προς το ατομικό και άρα συλλογικό υποσεινήδητο, αποφεύγοντας την πολυπλοκότητα που με οδηγεί κάποιες φορές η κυκλοθυμία μου.

    Για να μπορέσει η κοινωνία να επιτελέσει τον ρόλο της, αυτόν της επανόδου στην χαμένη δημιουργικότητα και αισθητική, έχει ανάγκη και από μπροστάρηδες.

    Και αυτό διότι το περιβάλλον είναι εχθρικό προς τους πολλούς.
    Τα συνγκοινωνούντα δοχεία του ατομικού και του συλλογικού πρέπει να λειτουργούν αμφίδρομα όποτε ο καιρός το προστάζει.

    Αυτό το ιδιαίτερο ιστολόγιο με τις ιδιαίτερες αναφορές αλλά και την ιδιαίτερη αισθητική του, κουμαντάρεται από έναν σύγχρονο Θησέα.
    Εκεί που νομίζεις ότι κρατάει τον μίτο, ξαφνικά τον αφήνει και πάλι από την αρχή.

    Το δικό μου ρητορικό ερώτημα:
    Τι υπάρχει στο κέντρο του Λαβύρινθου; (χωρίς τελείες)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλημέρα!
    Χμμ, αν αρχίσω τη γερμανική ποιητική θα σε στείλω χα χα ...
    Ποιος Σίλλερ ποια Σύλβια Πλαθ ....
    Byronic Elegy ... (Byronic από το Byron)
    Poemian Rapsody (Poemian από το Poe)
    Καλή εβδομάδα, αλλενάκι :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλημέρα!
    Αλλενάκι, ευχαρίστως να με στείλεις:)) Ομολογώ πως είχα ασχοληθεί πολύ καιρό με τον Πόε (ψύχωση?) και έχω χάσει αρκετά άλλα!

    Νοών...νοείτω, βλέπω ότι με καταλαβαίνεις..Δεν μου αρέσει πολύ να συμφωνώ:), τουλάχιστον έως ότου φτάσει μια συζήτηση σε αδιέξοδο! Και να γεννηθεί από τις στάχτες της μια καινούργια.

    Δεν καταλαβαίνω την έννοια του "μπροστάρη". Τι σηματοδοτεί? Το τέλος μιας εποχής ή την αρχή μιας καινούργιας? Ή βρίσκεται πέρα από όλα αυτά? Σαν έννοια συνδέεται αναγκαστικά με το δεύτερο. Άρα έρχεται σε αντίθεση με τα άλλα δύο. Πως θα το ξεχωρίσω? Μπερδεύομαι!

    Ψάχνοντας να βρω κάτι σχετικό, διάβασα σ' ένα βιβλίο ένα κείμενο του Ραούλ Βάνεγκεμ που προσθέτει μια ακόμα παράμετρο στο θέμα. Χαμένος αυθορμητισμός. Κρατάω μόνο αυτό, αρχικά. Που συμφωνεί με αυτό που έγραψες πριν, ότι το περιβάλλον είναι εχθρικό προς τους πολλούς. Όχι απλά είναι εχθρικό, τους ευνουχίζει. Αν φέρεται έτσι όμως στους πολλούς τότε πόσο χειρότερα φέρεται στους λίγους?

    Παίρνει, λοιπόν, στη σκέψη μου καινούργια, διπρόσωπη, μορφή η έννοια του "μπροστάρη". Μαρμαρωμένος βασιλιάς ή μπροστάρης σ' ένα ευνουχισμένο περιβάλλον. Το τέλος μιας εποχής ή η αρχή μιας καινούργιας. Έχει διαφορά?

    (Αδιέξοδο...:))

    (Ωραία, σκέφτηκα και τις τρεις επόμενες αναρτήσεις!)

    agilulfo

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Δεν σε ξέχασα.
    Θα σου στείλω αύριο την απάντηση.
    Απλά κάνω μεγάλα διαλλείματα λόγω μίας ταλαιπωρίας με το αριστερό μου μάτι.
    :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καλησπέρα.
    @Νοών... τι έχει το μάτι; Περαστικά εύχομαι.
    Αυτό το όρυγμα εκεί πέρα είναι ότι πρέπει για να διοργανώσεις το γύρο του θανάτου με μοτοσικλέτες και στα τοιχώματα αλλά και πάνω στη στενή μπετονένια σερπαντίνα με μουσική υπόκρουση Iron Maiden.
    Καλό Σ/Κ.
    @αλλενάκι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Καλησπέρα!
    @νοών...νοείτω...περαστικά και χαλαρά! Εδώ δεν ισχύουν οι ταχύτητες του διαδικτύου..

    @αλλενάκι.. το γύρο του θανάτου από κοτόπουλο ή χοιρινό? Χιχι..(κρυάδες). Δεν οδηγώ μηχανές, αλλά στους Iron Maiden πέτυχες διάνα. Από τραγούδι τους (που είναι από ταινία) θα είναι το όνομα του επόμενου post, αλλά και το soundtrack!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Καλημέρα πέρα ως πέρα που λέει και ο νήπιος!
    Σας ευχαριστώ για τις ευχές σας.
    Το πρόβλημα στο μάτι είναι ένας ερεθισμός, που με ταλαιπωρεί εδώ και κάποιο καιρό, είναι κατακόκκινο, και με εμποδίζει να είμαι συχνά μπροστά από την οθόνη.
    Κολλύρια και αποχή λέει ο γιατρός αλλά ποιος τον ακούει.
    Απλά θα περάσει σε πιο αργά.

    Και ιδού η απάντηση.

    Ο "μπροστάρης", είναι η αιώνια στήλη θύμησης και ανάμνησης.
    Άλλοτε λειτουργεί ως φανοστάτης και άλλοτε ως φωτοδότης.
    Πάνω της είναι γραμμένα τα σημαντικά.
    Συγγραφείς της δε είναι, φιλόσοφοι, στοχαστές, ποιητές, στιχουργοί, καλλιτέχνες εν γένει, αλλά και επι-στήμονες ανά τους αιώνες.
    Στα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που πάτησαν και θα πατήσουν αυτή τη γη, λίγοι μπόρεσαν να αφήσουν το αποτύπωμά τους, και ακόμα πιο λίγοι θα το αφήσουν στο μέλλον.

    Χαμένος αυθορμητισμός. Το ταίριαξες τελικά!
    Ναι, το λες σωστότερα, ότι τους ευνουχίζει.
    Με τους πολλούς ποτέ δεν είχε πρόβλημα το σύστημα, διότι αυτοί είναι που απομονώνονται εύκολα, σε φάρμες τεράστιες με όλων των λογιών τα καλά.
    Οι λίγοι όμως που ψάχνουν μόνοι τους την τροφή, και καταδεικνύονται ως μίασμα από το σύστημα, αντέχουν περισσότερο.
    Οι λίγοι είναι εκ-παιδευμένοι.

    Οι πολλοί άνθρωποι αδυνατούν να κατανοήσουν τον κοινό λόγο, εγκλωβισμένοι στις επιμέρους αντιλήψεις, θεωρήσεις και προκαταλήψεις ατομικές ή ομαδικές.
    Οι λίγοι όμως αναζητούν αλήθειες και συμπεράσματα που προκύπτουν όχι από θεϊκή αποκάλυψη, αλλά ύστερα από βασανιστική αναζήτηση του νου και της σκέψης.
    Όπλο τους, το βαθύ κριτικό πνεύμα και η ερμηνευτική ικανότητα.

    Η αρχή τελειώνει εκεί που ξαναρχίζει.
    Αέναη ροή που εμπεριέχει όμως διαδρομή!
    Άλλες φορές άρχει και άλλες τελειώνεται.

    Όπως καταλαβαίνεις χρησιμοποιώ τους φιλόσοφους σαν βοήθημα στην σκέψη μου.
    Ακόμα βέβαια είμαι στην διαδρομή, και έχω σκοπό να κάτσω πολύ ακόμα.
    Σιγά μην ανακαλύψω την αρχή ή το τέλος, χαχαχα.
    Ωραία βόλτα έκανα και σήμερα.
    Να είσαι καλά.

    Καλό Σ/Κ

    ΥΓ. Επειδή και οι δύο ξέρετε καλά Γερμανικά μία ερώτηση.
    Οι συγγραφείς που αναφέρατε πιο πάνω, έχουν μεταφραστεί και στα Ελληνικά;
    Θα με ενδιέφερε η ανάγνωσή τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Καλημέρα, προς το παρόν μόνο για το τελευταίο που λες, εγώ αναφέρθηκα αρχικά στο "Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες" του Ρόμπερτ Μούζιλ που ταιριάζει και με το "Οι Υπνοβάτες" του Χέρμαν Μπροχ. Αφού αναφέρονται στην παρακμή του ανθρώπου, αξιών κτλ και έχουν εκδοθεί γύρω στο '30. Τυχαία τα ανακάλυψα πρόσφατα, αλλά θεωρούνται και τα δύο πολύ σημαντικά. Τώρα αν εννοείς τους ποιητές που ανέφερε το αλλενάκι, φοβάμαι ότι θα ξέρει καλύτερα!! Πάντως γενικά, πιστεύω πως δύσκολα θα βρεθεί κάτι που δεν έχει μεταφραστεί.
    agilulfo

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Χαιρετώ, και περνάω κατευθείαν στο θέμα...
    "Μαρμαρωμένος βασιλιάς ή μπροστάρης σ' ένα ευνουχισμένο περιβάλλον"
    λέω εγώ,
    "λειτουργεί ως φανοστάτης και άλλοτε ως φωτοδότης" λες εσύ!

    Εδώ μπορώ να εντοπίσω μια διαφορά!!

    Δεν έχει να κάνει με δίκιο ή άδικο, απλά μια διαφορετική οπτική γωνία.

    Ξαναδιαβάζοντας τα σχόλια, βλέπω αυτό που έγραψα για το ποτάμι... Θεωρώντας το νερό σαν ένα "μέσο" εγώ αφήνω έξω από το παιχνίδι μου αυτούς που έχουν καταφέρει να ταξιδεύουν πάνω στην επιφάνεια και να ορίζουν την πορεία τους, και αναφέρομαι στις πέτρες! Άλλες πιο χοντρές και δυσκίνητες άλλες πιο ελαφριές και ευκίνητες. Πιστεύω κάπου εκεί ανήκουμε οι περισσότεροι. Άλλοι περισσότερο άλλοι λιγότερο. Το "μέσο" στην μεταφυσική του υπόσταση εμπεριέχει τον Λόγο όλων των μπροστάρηδων, Ελλήνων και ξένων σε σπερματική μορφή.
    Όμως την ομορφιά του ο ποταμός την χρωστάει στη σχέση μεταξύ ιζημάτων και νερού. Αυτή καθορίζει το σχηματισμό των μαιάνδρων. Και για να το πάω ακόμα πιο βαθιά, η παράλληλη σχέση μεταξύ πέτρας και υπεδάφους και η μεταξύ τους τριβή είναι εξίσου σημαντική για να ξεκολλήσουμε!!(άντε, κάπου είναι χρήσιμα και τα πολυτεχνία!). Βέβαια είναι σημαντικό επίσης, έστω συμβολικά, το γεγονός ότι και η σβάστικα προκύπτει από τον μαίανδρο. Άρα δεν μπορούμε να αφήνουμε τίποτα στην τύχη...

    )ο μηδενισμός, θεωρητικά, της γκανιότας στο ποδοσφαιρικό στοίχημα είναι ένα πολύ ενδιαφέρων παράδειγμα περιορισμού της τύχης και μου θυμίζει τα ιντερνετικά χρόνια με τον Παρασκευά, τέλη δεκαετίας ’90...σνιφ...:(((

    ...Τύχη...Μαλλαρμέ...Ιγκιτούρ... ...Παρασκευάς...γκανιότα...Τρέλα!

    Λεπτές Ισοροπίες...μαίανδροι...σβάστικες...

    Προσεχώς!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. νοών...νοείτω, έχω και το άγχος ότι σε κρατάω μακριά από το blog σου! Σε ευχαριστώ πάντως, καθώς και γιατί μπήκες στο κλίμα, που φαντάζομαι ότι θέλει το χρόνο του!!

    αλλενάκι, άμα ήξερα από την αρχή γιατί διάλεξα τα παραπάνω αποσπάσματα δεν θα έβαζα το "όρυγμα" αλλά ένα ποτάμι! Κάτι ήξερες λοιπόν και δεν σου άρεσε:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. άλλος συμβολισμός το πολυβολείο πως να το κάνουμε, πολύ δυνατή εικόνα
    @αλλενάκι

    ΑπάντησηΔιαγραφή